នៅពេលដែលសហរដ្ឋអាមេរិកស្វែងរកការលុបបំបាត់ឥទ្ធិពលដ៏សន្ធឹកសន្ធាប់របស់ចិននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលជាគោលដៅចម្បងនៃទំនាក់ទំនងការទូតទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក និងចិនគួរតែទាញយកប្រយោជន៍ពីការប្រកួតប្រជែងដើម្បីពង្រឹងអាស៊ាន និងជំរុញកិច្ចសហប្រតិបត្តិការលើការអភិវឌ្ឍន៍។
ប្រទេសចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងបង្កើនកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់ពួកគេដើម្បីទទួលបានឥទ្ធិពលនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ នៅពេលដែលការប្រកួតប្រជែងកាន់តែក្តៅ ឥណ្ឌូនេស៊ីកំពុងក្លាយជាគោលដៅចម្បងនៃទំនាក់ទំនងការទូតរបស់ពួកគេ។
អាស៊ានបានចេញផ្សាយ ទស្សនវិស័យរបស់ខ្លួនលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍ឥណ្ឌូ-ប៉ាស៊ីហ្វិក ក្នុងឆ្នាំ 2019 ដែលមានបំណងបម្រើជាក្របខ័ណ្ឌសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនៅក្នុងតំបន់។ ខណៈពេលដែលប្រធានាធិបតីអាមេរិក Joe Biden បានទទួលយកចក្ខុវិស័យនេះ ប្រធានាធិបតីចិន Xi Jinping បានសង្កត់ធ្ងន់លើកិច្ចសហប្រតិបត្តិការតាមរយៈគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ។
លោក Biden យកចិត្តទុកដាក់ យ៉ាងខ្លាំង ចំពោះអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ក្នុងឆ្នាំដំបូងដែលលោកកាន់តំណែង លោកបានបញ្ជូន អនុប្រធានាធិបតី រដ្ឋលេខាធិការ និង ជា រដ្ឋលេខាធិការក្រសួងការពារជាតិ ទៅកាន់ប្រទេសនានាក្នុងសមាគមប្រជាជាតិអាស៊ីអាគ្នេយ៍រួចទៅហើយ។ លោក Biden ខ្លួនឯងបានចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ីបូព៌ាកាលពីខែតុលាកន្លងទៅ តាមរយៈតំណភ្ជាប់វីដេអូ។
ដំណើរទស្សនកិច្ចថ្មីៗបំផុតទៅកាន់តំបន់នេះដោយរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសលោក Antony Blinken ក្នុងខែធ្នូបានចាប់ផ្តើមនៅ ទីក្រុងហ្សាកាតា ដោយគូសបញ្ជាក់ពីការវាយលុកដ៏ទាក់ទាញរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកចំពោះមហាអំណាចដែលកំពុងកើតឡើងមិនចូលបក្សសម្ព័ន្ធ។
មេដឹកនាំសហរដ្ឋអាមេរិកសមនឹងទទួលបានពិន្ទុខ្ពស់សម្រាប់ការខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់គាត់; មិនមែនប្រធានាធិបតីគ្រប់រូបបានយកចិត្តទុកដាក់ខ្លាំងដូចតំបន់នេះទេ។ “ចំនុចសំខាន់សម្រាប់អាស៊ី” របស់រដ្ឋបាលលោក Obama បានជំរុញភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនៅក្នុងតំបន់ ប៉ុន្តែការខ្វះការតាមដានក្នុងអំឡុងពេលអាណត្តិរបស់លោក Donald Trump បានមើលឃើញថាវាធ្លាក់ចុះចំពេលមានការធ្លាក់ចុះជាទូទៅនៃឥទ្ធិពលពិភពលោករបស់អាមេរិក។
សំណួរនៅពេលនេះគឺថាតើកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែងរបស់លោក Biden នឹងគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីពង្រឹងភាពជាអ្នកដឹកនាំរបស់អាមេរិកនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ដែរឬទេ?
សហរដ្ឋអាមេរិកកំពុងតែលេងតាមដាន។ វាព្យាយាមកាត់បន្ថយឥទ្ធិពលរបស់ចិននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ ប៉ុន្តែប្រទេសចិនមានឧបករណ៍ជាច្រើនដែលត្រូវប្រើដើម្បីរក្សាបាននូវអត្ថប្រយោជន៍របស់ខ្លួននៅក្នុងតំបន់ ជាពិសេសជំនួយផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធតាមរយៈគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវ។
នៅក្នុងការសន្ទនាតាមទូរស័ព្ទជាមួយប្រធានាធិបតីឥណ្ឌូនេស៊ីលោក Joko Widodo កាលពីខែមុន លោក Xi បានអំពាវនាវឱ្យប្រទេសទាំងពីរធ្វើសមាហរណកម្មកិច្ចសហប្រតិបត្តិការខ្សែក្រវ៉ាត់ និងផ្លូវទៅក្នុងគោលដៅអភិវឌ្ឍន៍របស់ពួកគេ ហើយបានសន្យាគាំទ្រយ៉ាងពេញទំហឹងរបស់ប្រទេសចិនក្នុងការលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍន៍ និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការស៊ីជម្រៅរបស់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី។
ប្រទេសចិនក៏បានជំរុញទំនាក់ទំនងយ៉ាងសកម្មជាមួយអាស៊ានកាលពីឆ្នាំមុនផងដែរ។ រដ្ឋមន្ត្រីការបរទេស Wang Yi បាន ទៅបំពេញទស្សនកិច្ច ប្រទេសអាស៊ានទាំង១០ ចាប់តាំងពីខែតុលា ឆ្នាំ ២០២០។ នៅឆ្នាំ ២០២១ ប្រទេសចិនបានពង្រឹងមូលដ្ឋានសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការក្នុងតំបន់ និងផ្តល់កម្លាំងរុញច្រានថ្មីសម្រាប់កិច្ចសហប្រតិបត្តិការនាពេលអនាគត។
ទីមួយ ភាគីទាំងពីរបានក្លាយជាដៃគូពាណិជ្ជកម្មដ៏ធំបំផុតរបស់គ្នាទៅវិញទៅមកចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2020។ ពួកគេបានរួមគ្នារៀបចំសម្រាប់ការអនុវត្ត ភាពជាដៃគូសេដ្ឋកិច្ចទូលំទូលាយក្នុងតំបន់ នៅថ្ងៃទី 1 ខែមករា ហើយនឹងធ្វើការលើការ ធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនៃតំបន់ពាណិជ្ជកម្មសេរីចិន-អាស៊ាន ។
នៅឆ្នាំនេះ ផ្លូវរថភ្លើងល្បឿនលឿនតភ្ជាប់ចិន និងឡាវ មិនត្រឹមតែជាចំណុចលេចធ្លោនៃទំនាក់ទំនងចិន-អាស៊ាន និងគំនិតផ្តួចផ្តើមខ្សែក្រវាត់ និងផ្លូវប៉ុណ្ណោះទេ វាថែមទាំងមានសារសំខាន់សម្រាប់ឡាវ ដែលជាប្រទេសគ្មានផ្លូវគោកស្រេកឃ្លានការអភិវឌ្ឍន៍។
ទីពីរ ទាក់ទងនឹងសន្តិសុខ ជាទូទៅគេជឿថាសមុទ្រចិនខាងត្បូងគឺជាបន្លាក្នុងទំនាក់ទំនងរវាងចិន និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយ បន្ទាប់ពីសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចិន-អាស៊ានស្តីពីការប្រតិបត្តិនៃភាគីនានានៅសមុទ្រចិនខាងត្បូងត្រូវបានចុះហត្ថលេខាក្នុងឆ្នាំ 2002 ការងារកំពុងបន្តដើម្បី បញ្ចប់ក្រមសីលធម៌ ហើយរហូតមកដល់ពេលនេះភាគីបានគ្រប់គ្រងដោយជោគជ័យនូវភាពខ្វែងគំនិតគ្នាដោយគ្មានជម្លោះយោធា។
ទីបី ទាក់ទងនឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការជារួមជាមួយអាស៊ាន ការផ្តោតសំខាន់នាពេលបច្ចុប្បន្នគឺលើការលើកកម្ពស់ការអភិវឌ្ឍសេដ្ឋកិច្ច និងការដោះស្រាយរួមគ្នាជាមួយជំងឺរាតត្បាត។ កាលពីខែវិច្ឆិកាឆ្នាំមុន ប្រទេសចិន បានធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវទំនាក់ទំនងរបស់ខ្លួនជាមួយអាស៊ាន ពីភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រទៅជាភាពជាដៃគូយុទ្ធសាស្ត្រគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ។
ទន្ទឹមនឹងនេះ យុទ្ធសាស្ត្រឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិករបស់ Biden នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍មានធាតុផ្សំសំខាន់ៗចំនួនបីគឺ សន្តិសុខ នយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច ដែលជាតំណភ្ជាប់ចុងក្រោយបំផុតរបស់វា។
សហរដ្ឋអាមេរិកបានពង្រឹង កិច្ចសន្ទនាសន្តិសុខ Quadrilateral ជាមួយដៃគូ Quad របស់ខ្លួន អូស្ត្រាលី ឥណ្ឌា និងជប៉ុន ហើយបានបង្កើត សម្ព័ន្ធភាព Aukus ជាមួយអង់គ្លេស និងអូស្ត្រាលី។ ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ ខ្លួនបានដកខ្លួនចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងពាណិជ្ជកម្មសេរីធំៗចំនួនពីរនៅអាស៊ី។
លោក Biden បានសន្យាថានឹងបង្កើត ក្របខណ្ឌសេដ្ឋកិច្ចឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ដែលនឹងធ្វើឱ្យពាណិជ្ជកម្ម និងការវិនិយោគរបស់អាមេរិកកាន់តែស៊ីជម្រៅនៅក្នុងតំបន់។ ប៉ុន្តែនៅកន្លែងដែលប្រទេសអាស៊ានបារម្ភ សកម្មភាពនឹងនិយាយខ្លាំងជាងពាក្យសម្ដី។ វានៅតែឆាប់ពេកក្នុងការវិនិច្ឆ័យលើការងើបឡើងវិញនៃការដឹកនាំរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកក្នុងអំឡុងពេលលោក Biden កាន់តំណែង។
ឥណ្ឌូណេស៊ី ដែលជាប្រទេសមានប្រជាជនច្រើនជាងគេរបស់អាស៊ាន និងជាសមាជិកនៃក្រុម G20 មានឥទិ្ធពលយ៉ាងច្រើននៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។ ប្រទេសចិនផ្តល់សារៈសំខាន់យ៉ាងខ្លាំងដល់ប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ី ហើយបានក្លាយជាអ្នកវិនិយោគធំជាងគេមួយនៅក្នុងប្រទេស ដោយបានចំណាយប្រាក់រាប់ពាន់លានដុល្លារលើការកសាងផ្លូវហាយវេថ្មី រោងចក្រថាមពល និង ផ្លូវរថភ្លើងល្បឿនលឿនហ្សាកាតា-បានឌុង ។ ប្រហែល 80 ភាគរយនៃ វ៉ាក់សាំង Covid-19 នៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌូនេស៊ីគឺមកពីប្រទេសចិន។
សំណួរសំខាន់គឺថាតើឥណ្ឌូណេស៊ីនឹងជ្រើសរើសភាគីរវាងចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិកដែរឬទេ? គ្មានការងឿងឆ្ងល់ទេ វាចង់ឱ្យទំនាក់ទំនងជាមួយទីក្រុងប៉េកាំង និងវ៉ាស៊ីនតោនមានផលប្រយោជន៍ទៅវិញទៅមក និងរួមចំណែកឆ្ពោះទៅរកសន្តិភាព និងស្ថិរភាព។ ដូច្នេះ តើឥណ្ឌូណេស៊ីអាចដើរតួនាទីអ្វីក្នុងទស្សនវិស័យអាស៊ាន?
ទីមួយ វាត្រូវតែដើរតាមពេលវេលា ដោយមើលឃើញពីស្ថានភាពផ្លាស់ប្តូរ និងគិតគូរពីតម្រូវការរបស់ទាំងចិន និងអាមេរិក។ ហើយប្រសិនបើមហាអំណាចធំៗចង់ឈ្នះការគាំទ្រក្នុងតំបន់ ពួកគេត្រូវតែហួសពីផលប្រយោជន៍ខ្លួនឯង និងការប្រកួតប្រជែងអំណាចធំ។ ឥណ្ឌូណេស៊ីត្រូវតែរក្សាគន្លងគោលនយោបាយការបរទេសរបស់ខ្លួន និងដឹកនាំថាមពលដ៏មានសក្ដានុពលនៃការប្រកួតប្រជែងថាមពលធំៗ ក្នុងការពង្រឹងអាស៊ាន។
ទីពីរ វាគួរតែស្វែងរកកន្លែងដែលកិច្ចសហប្រតិបត្តិការត្រូវពង្រឹង និងបញ្ចូលវាទៅក្នុងប្រព័ន្ធសហប្រតិបត្តិការតាមស្ថាប័ន។ ជាឧទាហរណ៍ សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមអាស៊ាន-ចិន ដែលបានចេញផ្សាយនាពេលថ្មីៗនេះ ស្តីពីការពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍បៃតង និងនិរន្តរភាព អាចក្លាយជាបណ្តាញសម្រាប់អនុវត្ត ចក្ខុវិស័យរបស់អាស៊ាន នៃ "តំបន់ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិកនៃការអភិវឌ្ឍន៍ និងវិបុលភាពសម្រាប់ទាំងអស់គ្នា"។
ដូចគ្នានេះដែរ កិច្ចព្រមព្រៀងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ដែលបានចុះហត្ថលេខានៅឆ្នាំ ២០២០ រវាងអាស៊ាន និងទីភ្នាក់ងារសហរដ្ឋអាមេរិកសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិ នឹងមានតួនាទី។
ការប្រកួតប្រជែងប្រកបដោយសុខភាពល្អរវាងចិន និងអាមេរិកនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍អាចពង្រឹងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអភិវឌ្ឍន៍អន្តរជាតិក្រោមក្របខណ្ឌនៃទស្សនវិស័យអាស៊ានស្តីពីឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។ ការប្រកួតប្រជែងអំណាចធំអាចនាំឱ្យមានផលប្រយោជន៍យ៉ាងខ្លាំងមិនត្រឹមតែសម្រាប់ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែក៏សម្រាប់តំបន់ទាំងមូលផងដែរ។
Zhai Kun គឺជាសាស្រ្តាចារ្យនៅសាលាសិក្សាអន្តរជាតិនៃសាកលវិទ្យាល័យ Peking និងជាអ្នកជំនាញវេទិការប្រទេសចិន។
